10.04.2012
Tomasz Kawka
Działalność sektora bankowego na Ukrainie normują następujące akty prawne: Konstytucja Ukrainy, Ustawa „ O Narodowym Banku Ukrainy” i Ustawa „O bankach i działalności bankowej”.
Konstytucja stwierdza, że jednostką pieniężną Ukrainy jest hrywna, a podstawowym celem działań banku centralnego jest zabezpieczenie jej stabilności. Zadaniem Rady Narodowego Banku Ukrainy (NBU) jest natomiast opracowywanie kierunków polityki pieniężnej i kredytowej i sprawowanie kontroli nad jej prowadzeniem[1]. Osiąganie zysku nie jest celem banku[2]. Innymi funkcjami banku są[3] :
NBU posiada osobowość prawną, jest niezależnym ekonomicznie organem, który pokrywa wydatki z własnych dochodów, bądź też w uzasadnionych przypadkach z Państwowego Budżetu Ukrainy. Bank centralny nie odpowiada za zobowiązania państwa, a państwo za zobowiązania banku, z wyjątkiem przypadków gdy obie strony biorą na siebie takie zobowiązania[4]. Bankowi nie wolno finansować państwowego deficytu budżetowego[5]. Najważniejszymi organami NBU są Rada i Zarząd NBU. Rada zajmuje się opracowywaniem podstawowych zasad polityki pieniężnej i kredytowej państwa i sprawuje nadzór nad jej prowadzeniem. Prezes NBU wchodzi do niej z urzędu. Siedmiu członków wyznacza Prezydent Ukrainy i siedmiu Rada Najwyższa. Kadencja członków Rady trwa siedem lat, Prezes Rady jest wybierany spośród jej członków na okres trzech lat. Zarząd NBU zarządza działalnością banku centralnego, wykorzystuje odpowiednie instrumenty polityki pieniężnej i kredytowej i zapewnia jej realizację. Organ ten składa się z Prezesa NBU, jego zastępców i szefów pododdziałów. Prezes NBU jest proponowany na urząd przez Prezydenta za aprobatą Rady Najwyższej. Jego kadencja trwa siedem lat[6].
Na system Narodowego Banku Ukrainy składa się aparat centralny, filie, izby rozrachunkowe, fabryka papieru banknotowego, Państwowy Skarb Ukrainy, Centralny Skarbiec, przedsiębiorstwa specjalistyczne, bankowe zakłady nauczania i inne instytucje, które zapewniają funkcjonowanie banku centralnego[7].
Aby realizować swoje funkcje, NBU ma prawo do stosowania następujących instrumentów:
Narodowy Bank Ukrainy sprawuje również nadzór nad działalnością bankową, którego głównymi celami są bezpieczeństwo i stabilność systemu bankowego oraz ochrona interesów depozytariuszy i wierzycieli[10]. Jednym z jego głównych elementów jest rejestracja banków i wydawanie pozwoleń na wykonywanie operacji bankowych. Odpowiedzialnymi za to organami są terytorialne zarządy NBU oraz Departament Rejestracji i Licencjonowania Generalnego Departamentu Nadzoru Bankowego[11]. Podstawą dla odmowy rejestracji może być naruszenie porządku tworzenia banku, przedstawienie niepełnej dokumentacji lub reputacja osób zajmujących kierownicze stanowiska. Licencję odbiera się za niewłaściwe prowadzenie rachunkowości, niewykonanie w ciągu roku żadnej operacji bankowej, w razie naruszenia obowiązującego prawa czy niewykonywanie zaleceń banku centralnego[12]. Bank znajdujący się w trudnej sytuacji ekonomicznej może zostać zreorganizowany z inicjatywy jego uczestników lub NBU. Może to nastąpić w drodze fuzji, przyłączenia, podziału, oddzielenia bądź przetworzenia. Nie dokonuje się jej, gdy jej przeprowadzenie zagrażałoby interesom depozytariuszy lub wierzycieli[13]. Kontroli podlega również koncentracja na rynku bankowym. Osoba chcąca nabyć istotny udział w banku ( tj. 10, 20, 50 lub 75 %) jest zobowiązana powiadomić o tym NBU, który może nie wyrazić zgody na transakcję[14]. Nadzór pełni się również w formie „zza biurka”, polegającej na sprawdzaniu normatywów banku lub w formie inspekcji[15].
Na Ukrainie działa też system gwarantowania depozytów pod nazwą Funduszu Gwarantowania Depozytów Osób Fizycznych. Instytucją zarządzają Rada i Dyrekcja Funduszu. Jego udziałowcami są banki krajowe i zagraniczne, znajdujące się w państwowym rejestrze. Zwolnione są z tego banki sanowane. Gwarantowana jest suma depozytów do 150 tys. UAH. Wnoszona składka w przypadku nowo powstałego banku wynosi 1% kapitału zakładowego, zaś dwa razy w roku wpłaca się 0,25 % ogólnej sumy wkładów[16].
Ukraińskie banki komercyjne
Tak jak w przypadku innych krajów, również na Ukrainie banki komercyjne cieszą się niezależnością, wyrażającą się tym, że państwo i Narodowy Bank Ukrainy nie odpowiadają za zobowiązania banków i vice versa[17]. Banki mogą być tworzone przez osoby prawne i fizyczne, nierezydentów i rezydentów. Dopuszczalnymi formami banków są: publiczna spółka akcyjna i bank kooperacyjny. Do zakładania banków ma prawo państwo - bank z jego stuprocentowym udziałem określa się jako bank państwowy, a powstaje on na mocy decyzji Gabinetu Ministrów Ukrainy. Można tworzyć banki z kapitałem zagranicznym, wszystkie banki mają możliwość otwierania swoich filii i przedstawicielstw na całym terytorium Ukrainy. Banki mają prawo do łączenia się w zjednoczenia, korporacje, holdingi bankowe i finansowe, spółki i asocjacje. W celu stworzenia banku należy złożyć następujące dokumenty[18] :
Bank powinien zgromadzić kapitał zakładowy w wysokości 75 mln UAH. Jest on zobowiązany do zachowywania norm adekwatności kapitałowej w wysokości 15 % w ciągu pierwszego roku działalności, 12 % w ciągu drugiego roku, natomiast przez pozostały okres na poziomie 8 %[19]. Fundusze banku składają się z kapitału zakładowego i dodatkowego. Oprócz nich powinien być stworzony fundusz rezerwowy, do którego odprowadza się 5 % rocznego zysku do osiągnięcia przezeń poziomu 25 % kapitału zakładowego[20]. Podstawowymi organami banku są : walne zgromadzenie akcjonariuszy, rada nadzorcza i rada dyrektorów banku (organy zarządu) oraz komisja rewizyjna i wewnętrzny audyt ( organy kontroli)[21].
Bank może zostać zlikwidowany na życzenie właścicieli banków bądź postanowieniem Narodowego Banku Ukrainy, jeśli stwarza zagrożenie dla stabilności systemu bankowego. O rozpoczęciu procedury likwidacyjnej należy powiadomić w gazecie „Kurier Urzędowy” lub „Głos Ukrainy”. W pierwszym rzędzie zaspokaja się zobowiązania powstałe w wyniku wyrządzenia szkody życiu i zdrowiu obywateli, wynagradza się pracowników, roszczenia Funduszu Gwarantowania Depozytów Osób Fizycznych, Narodowego Banku Ukrainy, Ministerstwa Finansów Ukrainy, osób których płatności zostały zablokowane w wyniku likwidacji banku, spłaca się dług podporządkowany i inne[22].
Na chwilę obecną na Ukrainie jest zarejestrowanych 195 banków[23]. 18 banków znajduje się w stadium likwidacji[24], jeden jest reorganizowany[25]. 176 banków posiada licencję na wykonywanie operacji bankowych. Działa 55 banków zagranicznych, w tym 20 ze stuprocentowym udziałem zagranicznym, co stanowi 40,4 % kapitału zakładowego banków. Całkowity rozmiar skorygowanych aktywów ukraińskiego sektora bankowego wyniósł 972517 mln UAH[26]. Dochody banków w ciągu dwóch pierwszych miesięcy 2011 r. wzrosły w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego o 4,8 % i osiągnęły poziom 22,4 mld UAH. Straty spadły o 2,4 % i wyniosły 22,2 mld UAH[27]. Trzema największymi bankami pod względem wielkości aktywów są : Privatbank, Ukreximbank i Raiffeisen Bank Awal, zaś pod względem wysokości kapitału zakładowego Ukreximbank, Oszczadbank i Privatbank[28].
Ukraina cechuje się najgorszymi spośród krajów WNP wskaźnikami rentowności - rentowność kapitału wyniosła w 2010 r. 8,51 %, a rentowność aktywów 1,03 %[29]. Na dzień 1.03.2011 r. udzielono 763802 mln UAH kredytów, z tego 67,2 % otrzymały podmioty gospodarcze, a 24,2 % osoby fizyczne. Wartość kredytów długoterminowych wyniosła 419640 mln UAH, w 63,6 % ich odbiorcami były podmioty gospodarcze. 11,2 % udzielonych kredytów było przeterminowanych[30]. Podmioty gospodarcze złożyły depozyty w wysokości 146565 mln UAH, z czego 34,8 % terminowych. Wartość depozytów osób fizycznych wyniosła 281115 mln UAH, a depozyty terminowe stanowiły 76,2 % ogółu. Średnia stopa oprocentowania kredytów dla gospodarstw domowych wyniosła w lutym 2011 r. 25 %, a dla przedsiębiorstw niefinansowych 12,2 %. Średnia stopa oprocentowania depozytów założonych przez przedsiębiorstwa wyniosła 4,2 %, tych założonych przez gospodarstwa domowe 9,3 %[31].
[1] Конституція України, ст. 99-100
[2] ЗАКОН УКРАЇНИ Про Національний банк України, ст. 5
[3] Ibidem, ст. 7
[4] Ibidem, ст. 4
[5] Ibidem, ст. 54
[6] Ibidem, ст. 8, 10, 12, 14, 16, 18
[7] Ibidem, ст. 22
[8] Стельмах В.С., Єпіфанов А.О., Гребеник Н.І., Міщенко В.І., Грошово-кредитна політика в Україні, Знання, Київ 2003, s. 84-85
[9] ЗАКОН УКРАЇНИ Про Національний банк України, ст. 25
[10] Ibidem, ст. 55
[11] Міщенко В.І., Яценюк А.П., Коваленко В.В., Коренєва О.Г., Банківський нагляд, Знання, Київ 2004, s. 88
[12] ЗАКОН УКРАЇНИ Про банки і банківську діяльність, ст. 18-20
[13] Ibidem, ст. 26-27
[14] Ibidem, ст. 34
[15] Міщенко В.І. [et al.], op. cit., s. 135, 153
[16] ЗАКОН УКРАЇНИ Про Фонд гарантування вкладів фізичних осіб, ст. 2-3, 12, 22-23
[17] ЗАКОН УКРАЇНИ Про банки і банківську діяльність, ст. 5
[18] Ibidem, ст. 17
[19] Ibidem, ст. 35
[20] Ibidem, ст. 36
[21] Ibidem, ст. 37
[22] Ibidem, ст. 96
[23] http://www.bank.gov.ua/Bank_supervision/dynamics.htm [dostęp 24-03-2011]
[24] http://www.bank.gov.ua/Bank_supervision/liquid.htm [dostęp 24-03-2011]
[25] http://www.bank.gov.ua/Bank_supervision/reorgan.htm [dostęp 24-03-2011]
[26] http://www.bank.gov.ua/Bank_supervision/dynamics.htm [dostęp 24-03-2011]
[27] http://www.bank.gov.ua/Publication/bank_sup/Prof_char_banks/01032011.pdf [dostęp 24-03-2011]
[28] http://www.bank.gov.ua/Bank_supervision/Finance_b/2011/01012011.pdf [dostęp 24-03-2011]
[29] Голодова Ж. Г., op. cit., s. 42
[30] http://www.bank.gov.ua/Bank_supervision/dynamics.htm [dostęp 24-03-2011]
[31] http://www.bank.gov.ua/Statist/elbul.htm, Фінансові ринки [dostęp 24-03-2011]
Aktualna ocena artykułu: 5
Oceń artykuł:
Zareklamuj się u nas: reklama(at)rynekwschodni.pl
Kursy średnie (aktualizowane raz dziennie) (2021-01-15) | |||
UAH | hrywna (Ukraina) | 0,1336![]() | |
RUB | rubel rosyjski | 0,0511![]() | |
Kursy średnie (aktualizowane raz w tygodniu) (2021-01-13) | |||
AMD (100) | dram (Armenia) | 0,7090![]() | |
GEL | lari (Gruzja) | 1,1277![]() | |
MDL | lej Mołdawii | 0,2153![]() | |
AZN | manat azerbejdżański | 2,1860![]() | |
KGS | som (Kirgistan) | 0,0446![]() | |
TJS | somoni (Tadżykistan) | 0,3259![]() | |
UZS (100) | sum (Uzbekistan) | 0,0355![]() | |
KZT (100) | tenge (Kazachstan) | 0,8861![]() |
21.07.2019
Rosja jest krajem otwartym na inwestycje zagraniczne. Dlatego każdy cudzoziemiec może otworzyć i zarejestrować firmę w Rosji. Poniżej przedstawiamy, jakie cechy rosyjskiej gospodarki i ustawodawstwa należy wziąć pod uwagę przy otwieraniu firmy, oraz jakie są jej zalety i ograniczenia.
28.05.2019
Litwa jest jednym z krajów UE o bardzo atrakcyjnych warunkach na rozpoczęcie biznesu. Kraj jest częścią Unii Europejskiej. Sytuacja gospodarcza na Litwie jest ogólnie korzystna, istnieje stabilny rozwój gospodarki rynkowej, Litwini mogą tu znaleźć swoją niszę, istnieją sprzyjające warunki prowadzenia działalności gospodarczej również dla cudzoziemców.
14.12.2020
Świat nie lubi próżni. Gdy Stany Zjednoczone wycofują się z Iraku. Rosja myśli o powrocie do tego kraju i rozwoju współpracy na wielu płaszczyznach.
01.07.2020
W ostatnich tygodniach władze samozwańczej Abchazji kilkukrotnie informowały o poważnych problemach finansowych. Parapaństwo zmaga się zarówno ze skutkami gospodarczymi COVID-19, jak i z opóźnieniami w rosyjskim finansowaniu. W efekcie w czerwcu zapowiedziano, że większość pracowników sektora publicznego może nie otrzymać wynagrodzenia przez najbliższe dwa miesiące, a PKB parapaństwa skurczy się w 2020 r. przynajmniej o 10 proc..
24.02.2019
Azja Centralna jest regionem o dużym znaczeniu strategicznym. Decyduje o tym zarówno jej korzystne położenie geograficzne, które przez wieki stanowiło ważny element łańcucha transportowego łączącego Chiny z Bliskim Wschodem i Europą, jak również bogactwo zasobów naturalnych, w szczególności zasobów wodnych rzek Amu-darii i Syr-darii, ropy naftowej na terenie Kazachstanu, a także gazu ziemnego w Turkmenistanie.
29.01.2019
Jednym z priorytetów polityki prezydenta Władimira Putina po jego dojściu do władzy na początku XXI wieku była odbudowa pozycji i prestiżu międzynarodowego Federacji Rosyjskiej po rozpadzie ZSRR i rządach Borysa Jelcyna. Naturalnym kierunkiem ofensywy międzynarodowej była reintegracja oraz odzyskanie wpływów na obszarach niegdyś wchodzących w skład państwa sowieckiego. Rosyjscy decydenci doskonale zdawali sobie sprawę, że dla powodzenia tej strategii konieczne będzie podjęcie działań nie tylko o charakterze politycznym, ale również ekonomicznym, społecznym czy kulturalnym.
18.06.2019
Jeśli początek września, to Forum Ekonomiczne. Jeśli Forum Ekonomiczne, to Krynica. Od dwudziestu dziewięciu lat to najważniejsze spotkanie politycznych i ekonomicznych elit Europy Środkowo-Wschodniej. W tym roku hasło przewodnie konferencji brzmi – „Europa jutra. Silna, czyli jaka?”
05.04.2017
08.12.2016
Misje Gospodarcze do Kazachstanu w I połowie 2017 roku organizowane przez Polsko-Kazachstańską Izbę Handlowo-Przemysłową.
22.09.2020
Piąta odsłona Ukraina! Festiwal Filmowy rozpocznie się już 21 października w warszawskim Kinie Iluzjon.
27.08.2020
Dzisiaj rozpoczyna się 13. Festiwal Filmów Polskich „Wisła” w Moskwie. Najlepsze polskie produkcje zostaną pokazane w dwóch moskiewskich kinach – „Pięć gwiazd na Pawieleckiej” i „Sali Kinowej Budynku Inżynierii Galerii Trietiakowskiej”.
20.08.2020
Ukraina! 5. Festiwal Filmowy odbędzie się w dniach 22-25 października w warszawskim Kinie Iluzjon. W tym roku filmy oraz spotkania z twórcami zaprezentowane zostaną również online, dzięki czemu w festiwalu będą mogli uczestniczyć widzowie z całej Polski.
02.07.2020
Rozpoczyna się 8. Festiwal "Wisła" w Tadżykistanie! W dniach 3 – 9 lipca tradycyjnie w kinie Studia Filmowego "Tadżykfilm" w Duszanbe widzowie zobaczą 7 polskich produkcji fabularnych, film dokumentalny oraz etiudy ze Studia Munka i Wydziału Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego.
13.05.2020
W 1939 roku Michał Krupa został aresztowany we wschodniej Polsce, wówczas okupowanej przez ZSRR, i oskarżony o szpiegostwo na rzecz Niemiec. Piekło zaczęło się dla niego od przesłuchań i tortur w osławionym więzieniu śledczym na moskiewskiej Łubiance.