Partnerstwo gospodarcze – czy jest atrakcyjną formą inwestycji w Rosji?

Alena Rzepka

W lipcu minęło 4 lata od wejścia w życie rosyjskiej ustawy o partnerstwach gospodarczych. To dobry czas na podsumowanie. Można już bowiem stwierdzić, że wprowadzenie tej formy prowadzenia działalności gospodarczej w Rosji przez osoby zagraniczne mogło być atrakcyjne. Ostatecznie jednak nadal pozostaje nieznane i budzi obawy. 

Idea wprowadzenia do systemu rosyjskiego prawa handlowego specjalnej formy organizacyjno-prawnej dla inwestycji typu joint venture powstała około 10 lat temu. Przeprowadzono wiele projektów związanych z jej realizacją. Pierwsze projekty ustawy odnoszące się do tej formy wprost odnosiły się wyłącznie do działalności innowacyjnej i inwestowania typu joint venture.

W ostatniej chwili jednak, tuż przed złożeniem projektu ustawy o partnerstwie gospodarczym do Dumy, został on zmieniony w projekt o ogólnym charakterze. Wprowadzał bowiem do systemu formę organizacyjno-prawną, która z punktu widzenia jej przeznaczenia i możliwości wykorzystania nie różniła się od już istniejących form takich jak spółka z ograniczoną odpowiedzialnością czy spółka akcyjna. Ustawa weszła w życie. Choć obecnie jest krytykowana przez doktrynę i doradców prawnych Prezydenta i Rządu, to nadal funkcjonuje w obrocie, a model spółki będącej przedmiotem jej uregulowania daje inwestorom nadzwyczaj szerokie możliwości dla uregulowania ich stosunków związanych z organizacją zarządzania i przepływu kapitału.

Swoboda działania

Ustawa o partnerstwach gospodarczych nie przewiduje praktycznie żadnych wymogów dodatkowych czy ograniczeń do wykorzystywania tej formy prowadzenia działalności gospodarczej. W porównaniu jednak ze spółkami z ograniczoną odpowiedzialnością czy spółkami akcyjnymi przewidziano szereg dodatkowych uprawnień, możliwości a nawet w pewnym sensie ulg dla uczestników takiej spółki.

Atrakcyjność partnerstwa gospodarczego dla inwestorów polega przede wszystkim na możliwości uregulowania niemalże w dowolny sposób całości korporacyjnych stosunków w umowie korporacyjnej – porozumieniu w przedmiocie zarządzania partnerstwem. W odróżnieniu od sposobu uregulowania systemu zarządzania innymi spółkami kapitałowymi prawa rosyjskiego, gdzie kwestie te zawierane są w statucie spółki, którego granice przedmiotowe zostały określone w ustawie (jest to odpowiednik umowy czy aktu założycielskiego spółki), statutowi partnerstwa gospodarczego została przydzielona zupełnie marginalna rola. Porozumienie w przedmiocie zarządzania partnerstwem może bowiem zawierać jakiekolwiek niebędące w sprzeczności z ustawami warunki w zakresie zarządzania partnerstwem, jego działalności, praw i obowiązków stron porozumienia, reorganizacji i likwidacji spółki.

Nieproporcjonalny podział praw

Ustawa pozwala, aby za pomocą porozumienia można było uregulować tryb rozstrzygnięcia sporów pomiędzy stronami porozumienia oraz tryb egzekwowania wykonania jego postanowień. W odróżnieniu od innych rodzajów spółek w partnerstwie gospodarczym można przewidzieć nieproporcjonalny do posiadanych udziałów podział praw i obowiązków partnerów, w tym veto w zakresie określonych spraw. Statut zaś zawiera jedynie dane o firmie i siedzibie spółki, informacje o celach i rodzajach jej działalności gospodarczej, dane o wysokości i strukturze kapitału zakładowego, informacja o istnieniu porozumienia korporacyjnego oraz udziału lub braku udziału w nim jako strony samej spółki. W statucie znajdują się również informacje o trybie przechowania dokumentów spółki, w tym dane o notariuszu, u którego spoczywa umowa korporacyjna, tryb powołania jednoosobowego organu zarządzającego spółką, tryb jego działania oraz podjęcia przez niego decyzji.

W kontekście kontroli inwestora nad działalnością spółki, istotnym jest to, że niezgodność decyzji zarządu lub transakcji dokonanej przez spółkę z postanowieniami porozumienia partnerskiego może być podstawą do uznania ich za nieważne.

Strony porozumienia

Partnerstwo gospodarcze może być ponadto dobrą formą do kooperacji pomiędzy pracownikami a inwestorami oraz motywowania pracowników. Otóż stroną porozumienia w przedmiocie zarządzania partnerstwem gospodarczym może być jakakolwiek osoba trzecia - nie tylko wspólnicy. Stronami porozumienia mogą być zatem również pracownicy, członkowie zarządu, inwestorzy, którzy nie mogą lub z jakichś powodów nie chcą mieć statusu wspólnika spółki. a zatem w porozumieniu partnerskim można, na przykład, uregulować warunki opcji dla pracowników lub członków zarządu. Partnerstwo gospodarcze może się okazać także wygodną formą dla start-upów lub uregulowania stosunków pomiędzy uprawnionymi do własności przemysłowej a aniołami biznesu. Naturalnym założeniem inwestora jest bowiem nie tylko zainwestowanie środków lecz przede wszystkim zaangażowanie fachowców kluczowych dla projektu lub osób posiadających prawa do obiektu własności przemysłowej. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że sama spółka również może być stroną takiego porozumienia partnerskiego.

Z punktu widzenia podstawowego interesu inwestora i  zwiększenia wartości przedsięwzięcia w celu jego odsprzedaży w przeszłości,  partnerstwo gospodarcze wydaje się być bardziej atrakcyjną formą aniżeli tradycyjne formy spółek kapitałowych. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na przykład są ograniczenia, których nie ma lub można się ich pozbyć w partnerstwie gospodarczym. Są to:

• prawo pierwszeństwa pozostałych wspólników w nabyciu udziałów,
• brak dyspozycyjności w zakresie uregulowania przypadków wykupienia udziałów przez spółkę,
• wątpliwości odnośnie do możliwości udziału samej spółki w porozumieniu korporacyjnym,
• brak możliwości veta w zakresie istotnych kwestii działalności spółki.

Małe zainteresowanie

Pomimo wymienionych powyżej zalet, forma partnerstwa gospodarczego jak na razie nie cieszy się popularnością w praktyce. W okresie czterech lat od wejścia w życie ustawy zarejestrowano w całej Rosji jedynie 53 partnerstwa gospodarcze, podczas gdy tylko w 2015 roku powstało około 400 tys. spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Na tak małe zainteresowanie partnerstwem gospodarczym - poza recesją gospodarczą w Rosji - składa się wiele innych przyczyn. Przede wszystkim forma ta jest dotąd nieznana. Jej wprowadzenie w kraju, w którym panuje stereotyp nadmiernej kontroli sektora handlowego i prywatnego biznesu, jest bez wątpienia zaskakujące. Jednocześnie partnerstwo gospodarcze wzbudza wiele kontrowersji i wątpliwości wśród prawników, urzędników i działaczy społecznych. Wielu przedsiębiorców ma więc po prostu obawy przed jej zastosowaniem. Niektórzy z przedsiębiorców, w tym krajowych, mylnie przypuszczają, iż zgodnie z pierwotnymi założeniami inicjatorów wprowadzenia takiej spółki do szeregu form prowadzenia działalności gospodarczej w Rosji, jest to forma przewidziana dla zagranicznych lub innowacyjnych projektów. Istotnym czynnikiem jest również zakaz reklamowania działalności partnerstwa gospodarczego oraz brak możliwości udziału spółki w innych osobach prawnych, za wyjątkiem związków czy stowarzyszeń.

Autorką artykułu jest Alena Rzepka, szefowa Departamentu Wschodniego Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy

Artykuł nie został jeszcze oceniony.

Oceń artykuł: